Προλήψεις και δεισιδαιμονίες για τον θάνατο.

Προλήψεις και δεισιδαιμονίες για τον θάνατο

-Μετά από κηδεία δεν πρέπει να γυρίσεις στο σπίτι σου αμέσως, για να μην μεταφέρεις το Χάρο εκεί αλλά επίσης πρέπει να γυρίσεις από διαφορετικό δρόμο από αυτόν που όταν συνόδευσες την σωρό.



* Πρέπει να καθίσεις 3 φορές για να ξεγελάσεις το Χάρο και να κάτσει κι αυτός.

* Όταν περνά ο νεκρός να ρίχνεις νερό και να σπας ένα πιάτο για να κουφαθεί ο Χάρος.

* Η έγκυος δεν πρέπει να παρακολουθήσει ποτέ κηδεία γιατί το παιδί της θα λιποθυμά.

* Στις κηδείες οι αριθμοί πρέπει να είναι μονοί. (Τα κιλά στα κόλλυβα, τα κεριά, οι παπάδες κλπ.)

* Αν πεθάνουν πολλοί αγοράζουν κλειδαριές, για να κλειδώσουν το θάνατο στον τάφο! (Τις ρίχνουν στον τάφο)

* Καφές. Δεν κάνουμε πρόποση με καφέ, διότι ο καφές σερβίρεται στις κηδείες.

* Όταν πας σε μια κηδεία πρέπει να πάρεις ότι σου προσφέρουν

* Όταν πεθάνει κάποιος σπας έξω από την πόρτα ένα γυάλινο ποτήρι με νερό (η ψυχή λένε δεν περνάει πάνω από το νερό) για τον ίδιο λόγω φτύνουν πίσω τους όταν δουν νεκροφόρα (συνήθως 3 φορές).

* Επίσης μουντζώνουν τον νεκρό για να πάρει μαζί του στον άλλο κόσμο όλα τα κακά, να φύγει ότι κακό από πάνω τους.

* Κάθε φορά που ανάβεις ένα κερί για κάποιον πεθαμένο αυτό βοηθα ώστε να αγαλλιάζει η ψυχή του ή για να μεταφερθεί η ψυχή του σε καλύτερη θέση (αυτό οφείλεται λόγω της ιστορίας του Αγ. Φανουρίου με την μητέρα του). !!!

* Αν πεθάνεις ημέρα Χριστουγέννων θα πας στο παράδεισο γιατί τότε οι πύλες είναι ανοιχτές συνεχεία.

**Σε κάποιες περιοχές σκεπάζουν καθρέπτες και οτιδήποτε μπορεί να αντανακλά το ομοίωμα των οικείων φοβούμενοι μην τους δεί ο Χάρος και τους πάρει.

**Άλλα παράδοξα σε διάφορες περιοχές είναι ότι τοποθετούν δίπλα στο κανδηλάκι ένα ποτήρι κρασί και μια φέτα ψωμί που οι οικείοι πρέπει να τα καταναλώσουν σε διάρκεια των τριών ημερών από την ημέρα της  κηδείας.

**Σε κάποια χωριά γίνεται και το εξής, εισάγουν τον κεκοιμημένο από την Βασιλική Οδό του Ιερού Ναού αλλά στο τέλος όταν είναι να συνοδεύσουν τον κεκοιμημένο για την ταφή κάνουν μια περιφορά εντός του Ναού και την βγάζουν από διαφορετική έξοδο.

** Άλλοι  όταν σηκώνουν την σωρό στην εκκλησία ρίχνουν το Σταντ το οποίο βρίσκοταν από κάτω για να σπάσει πάλι το κακό.

** Δυστυχώς μερικοί μετά από κηδεία σταματούν εντελώς να πηγαίνουν στην εκκλησία έως τα 40ημερα και βέβαια συνεχίζουν έως και να συμπληρωθεί χρόνος. Με αυτό το τρόπο θεωρούν ότι δείχνουν το πένθος και τιμούν τον κεκοιμημένο.

** Μερικοί ακόμη θεωρούν ότι συνοδεύοντας την σωρό στο κοιμητήριο ότι αν πάνε από σημεία που συνήθιζε ο κεκοιμημένος να πηγαίνει ότι με αυτό τον τρόπο αναπαύεται.

** Μεγάλο θέμα είναι και οι πανάκριβες τελετές και τα μεγάλα μνήματα που μερικοί συνηθίζουν να κάνουν, πιστεύοντας ότι είναι τιμή για τους κεκοιμημένους ενώ στην ουσία γίνονται για να βλέπουν οι ζωντανοί.

Τα λειτουργικά έκτροπα που συνδέονται με τα μνημόσυνα

Τελευταία τείνει να επικρατήσει μια συνήθεια ισοπεδώσεως της Παραδόσεως. Έτσι είθισται ορισμένοι από τούς πιστούς μας κατά τα μνημόσυνα των κεκοιμημένων τους να μην προσκομίζουν στο ναό κόλλυβα αλλά αντί αυτών κουλουράκια, πίτες και διάφορα γλυκίσματα. Αντί του πρόσφορου να προσκομίζουν έτοιμα βιομηχανοποιημένα πρόσφορα. Αντί του προσφερομένου κόκκινου οίνου να προσκομίζουν λευκό οίνο. Αντί της πατερικής φιλανθρωπίας να εμφανίζεται μια τάση επιδείξεως και δωρεάς προς σωματεία και ιδρύματα όχι με σκοπό τη χριστιανική βοήθεια. Στην ίδια σειρά τείνουν να ξεχασθούν και πολλές άλλες ακόμα παραδοσιακές συνήθειες, όπως:
συνεχείς μνημονεύσεις των κεκοιμημένων κατά τις Θείες Λειτουργίες

• ψυχωφέλιμες επισκέψεις στα κοιμητήρια αφ' ενός μεν για τη φιλοσόφιση του μυστηρίου του θανάτου και αφ' ετέρου δε για την κοινωνία μετά των κεκοιμημένων μας

• προσφορά προσφόρων καθ’ όλη τη διάρκεια του εκκλησιαστικού έτους ιδιαιτέρως δε κατά τα ψυχοσάββατα

• δωρεές και φιλανθρωπίες στα εκκλησιαστικά καθιδρύματα και τέλος τακτική τέλεση θείων Λειτουργιών, Τρισαγίων και προσευχών.

Συνηθίζεται σήμερα το κόλλυβο να ανατίθεται στα γραφεία μνημοσύνων και οι συγγενείς να εφησυχάζουν ότι εκτελούν το χρέος προς τον κεκοιμημένο τους. Οι ναοί, όταν τελούνται μνημόσυνα τείνουν να μοιάζουν με ανθόκηπους. Υπάρχει μια συνήθεια Δυτικής προελεύσεως να ωραιοποιείται ο θάνατος ή με οποιοδήποτε τρόπο να περνά απαρατήρητος από τους ζωντανούς ανθρώπους. Η συνήθεια αυτή των μεγάλων στολισμών πρέπει να περικοπεί και να επικρατήσει το πατερικό μέτρο.

Ειδικότερα, χρειάζεται μια επιστροφή στην παράδοση που συνίσταται στη γνώση των τελουμένων κατά τα μνημόσυνα καθώς και στην ωφέλεια που πρέπει κι επιβάλλεται να κομίζουν πρωτίστως οι μεν κεκοιμημένοι μας από αυτά, δευτερευόντος δε και οι επιτελούντες αυτά.
Στα παραπάνω πρέπει να τονίσουμε και τη σημασία της συμμετοχής των συγγενών των κεκοιμημένων στη Θεία Ευχαριστία, η οποία συνδέεται άρρηκτα με το μυστήριο της μετανοίας. Δυστυχώς, συνηθίζεται σήμερα πολλοί από τους πιστούς μας όταν πρόκειται να τελέσουν το μνημόσυνο συγγενών τους, να μην προσέρχονται από νωρίς στο ναό, όπου τελείται το μνημόσυνο αλλά να παρίστανται την τελευταία στιγμή που θα διαβαστεί μόνο το δικό τους μνημόσυνο. Με αυτό τον τρόπο παραβλέπεται ένας βασικός παράγοντας που ορίζει ότι η τέλεση του μνημοσύνου συνδέεται άρρηκτα με την προσφορά της αναιμάκτου Ευχαριστίας υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων. Αυτό πάλι έχει σαν προϋπόθεση ότι το μνημόσυνο πρέπει να συνδυάζεται με προσευχή και προετοιμασία, για την κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, δηλαδή κοινωνία του Ποτηρίου μέσα στο όποιο συνευρίσκεται η αληθινή κοινωνία των ζώντων και των κεκοιμημένων εν ονόματι του εν Τριάδι θεού μας. Όταν λοιπόν έχουμε μνημόσυνο, οφείλουμε κυρίως για τον κεκοιμημένο μας να βρισκόμαστε από νωρίς στο ναό, να προσευχόμαστε υπέρ αναπαύσεως του καθ'όλη τη διάρκεια του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας και οπωσδήποτε να συμμετέχουμε σ’αυτό.

Ακόμη και οι φίλοι και γενικότερα οι προσκεκλημένοι στα μνημόσυνα οφείλουν να καταθέσουν ως προσφορά την προσευχή τους, για την ανάπαυση του κεκοιμημένου φίλου τους. Σήμερα συνηθίζουν πολλοί να περιμένουν έξω από το ναό, μέχρι να φθάσει η ώρα να αρχίσει η ακολουθία του μνημόσυνου. Όταν δε αρχίσει το μνημόσυνο παρατηρείται ένας στιγμιαίος συνωστισμός, ποιος θα πρωτοβρεθεί πιο κοντά στο κόλλυβο και ιδιαιτέρως πιο κοντά στα συγγενικά πρόσωπα του κεκοιμημένου, για να δείξει ότι είναι συνεπής σ' αυτήν την εκδήλωση συμπαθείας, όπως είθισται τελευταίως να αποκαλείται το μνημόσυνο.

Όμως το μνημόσυνο έχει ως σκοπό τελέσεως του την προσφορά της προσευχής για την ανάπαυση του κεκοιμημένου. Εάν γίνεται κατά τον τρόπο πού παραπάνω περιγράψαμε μόνο δηλ. ως μια εκδήλωση κοινωνικού χρέους, τότε καμιά ωφέλεια δεν αποκομίζει ο κεκοιμημένος για τον όποιο και τελείται το μνημόσυνο και φυσικά ούτε και οι συμμετέχοντες ωφελούνται από αυτό.

Ένα ακόμη στοιχείο που πολλές φορές τείνει να γίνει συνήθεια εις βάρος της ωφελείας των μνημοσύνων είναι και οι αναξίως προσερχόμενοι στα άχραντα μυστήρια. Πολλοί εκ των συγγενών του κεκοιμημένου συμμετέχουν στα άχραντα μυστήρια μόνο για το θεαθήναι και για τα «μάτια του κόσμου». Τη συνήθεια αυτή τη στηλιτεύουν πολλοί από τους Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας μας και υπάρχουν και ιεροί κανόνες που απαγορεύουν την χωρίς προετοιμασία Θεία Μετάληψη.

Οι πενθούντες πρέπει να παραμένουν στο σπίτι τους και να μην εξέρχονται παρά μόνον για το κοιμητήριο;

Έχει επικρατήσει σε μερικά μέρη εξ αιτίας κάποιων αντιλήψεων η άποψη ότι όσοι πενθούν δεν πρέπει να εξέρχονται από το σπίτι τους, για να πάνε πουθενά αλλού εκτός από το κοιμητήριο. Η άποψη αυτή είναι πέρα για πέρα αντίθετη με το πνεύμα της Εκκλησίας μας. Πουθενά στη διδασκαλία της Εκκλησίας μας δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο. Το πένθος δεν ξεπερνιέται με την απομόνωση. Η ίδια ως κατάσταση είναι δαιμονική. Ο άνθρωπος καθήμενος μόνος του χωρίς τη βοήθεια των συνανθρώπων του και χωρίς εκκλησιασμό αισθάνεται τον απότομο εγκλεισμό του ως τιμωρία. Αυτή φυσικά η κατάσταση προκαλείται από το διάβολο ο όποιος επιδιώκει να απομονώσει τον άνθρωπο και να τον απομακρύνει από την θεία παρηγοριά πού προσφέρει ο Θεός διά της Εκκλησίας και διά της επαφής μετά των συνανθρώπων των οποίων η συναναστροφή μπορεί να φανεί φάρμακο στον πόνο του πένθους. Η έξοδος των πενθούντων καθίσταται αναγκαία και για έναν άλλο λόγο. Το πένθος δεν είναι μια κατάσταση που έχει σαν αποτέλεσμα το χάος, αλλά τη χαρά πού διαποτίζεται και επαυξάνει από την πίστη του ορθοδόξου χριστιανού στην Ανάσταση του Χριστού μας. Όποιος από τους πιστούς βιώνει βαθειά το γεγονός της Αναστάσεως δεν διαιωνίζει το πένθος του για πολύ χρόνο. Ως άνθρωπος ο κάθε πιστός μπορεί να λυπάται για τον απορφανισμό των αγαπημένων του προσώπων. Η ελπίδα και η προσδοκία της Αναστάσεως όμως του δίδει άλλες διαστάσεις για την αντιμετώπιση του πένθους που σίγουρα δεν έχει σχέση με εγκλεισμούς. Και στο ερώτημα αυτό εμφανίζονται δεισιδαίμονες απόψεις οι οποίες ορίζουν ότι οι πενθούντες φέρουν επάνω τους το θάνατο και ότι όποιος τους πλησιάσει μπορεί κι εκείνος να φιλοξενήσει το θάνατο στο σπιτικό του. Έτσι θέλουν τους πενθούντας να παραμένουν στο σπίτι τους χωρίς να έχουν το δικαίωμα να επισκέπτονται κανένα άλλο σπίτι, ούτε ακόμη και φίλων τους.

Είναι αναγκαία η παρουσία των πενθούντων στο ναό και στη λατρεία της Εκκλησίας μας;

Για να ξεπεράσει ο άνθρωπος το θάνατο προσφιλών του προσώπων καθίσταται αναγκαία η παρουσία του στο ναό και στη λατρεία που τελείται σ' αυτόν. Πολλές φορές συμβαίνει να μας εξαγορεύονται άνθρωποι που πενθούσαν ότι και μόνο η παρουσία τους στο ναό τους γαληνεύει, και τους ηρεμεί. Το αληθινό φάρμακο της παρηγοριάς δεν μπορεί κανείς να το δώσει στον πονεμένο άνθρωπο παρά μόνο η Αγία μας Εκκλησία με τα μυστήρια και την λατρεία της. Η συμμετοχή δε στα άχραντα μυστήρια δίδει την ευκαιρία στους πενθούντες να συνδέονται με τα προσφιλή τους πρόσωπα στο κοινό ποτήριο της ζωής, πού είναι το Άγιο Ποτήριο με το Σώμα και το Αίμα του Χριστού μας. Για τον λόγο αυτό και για το πόσο μεγάλη σημασία έχει οι πενθούντες να συχνάζουν στο ναό ει δυνατόν καθ’ημέραν, η αγία μας Εκκλησία έχει θεσπίσει τα σαρανταλείτουργα υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων.

Επίλογος

Απ' όσα εκτέθηκαν ήδη γίνεται φανερό ότι άπειρες προλήψεις βασανίζουν και καταταλαιπωρούν τους ανθρώπους και γίνονται αφορμή να χάνουν την εσωτερική τους ειρήνη. Βλέπουν παντού κινδύνους, αποτυχίες, αρρώστιες, θανάτους εκεί που δεν υπάρχουν. Η πίστη σ' όλες ανεξαρτήτως τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες φανερώνουν έλλειψη στοιχειώδους λογικής. Πράγματι σύμφωνα με ποια λογική ο αριθμός 13 φέρνει κακό, ή η μέρα Τρίτη έχει κάποια κακή ώρα, ή το πέταλο φέρνει γούρι; Δεν είναι το 13 ένας αριθμός όπως όλοι οι άλλοι και η Τρίτη ημέρα του Θεού όπως και οι άλλες της εβδομάδας; Και πού βρήκε το πέταλο την ιδιότητα να απομακρύνει τα κακά; Τα χαϊμαλιά, οι χάντρες, τα μάτια έχουν μεγαλύτερη δύναμη από το σταυρό; Και για να επεκτείνουμε τα ερωτήματα μας:

Είναι ποτέ δυνατόν, τα κατακάθια του καφέ στο φλιτζάνι να απεικονίζουν το μέλλον;

Είναι ποτέ δυνατόν, οι κινήσεις των άστρων να προσδιορίζουν τη ζωή μας;

Είναι ποτέ δυνατόν, η ημέρα γεννήσεως κάθε ανθρώπου να τον κατατάσσει σε ζώδιο-αστερισμό, και να ισχύουν για εκατομμύρια ανθρώπους του ίδιου ζωδίου οι ίδιες οδηγίες που δίνουν οι «ειδικοί αστρολόγοι» στα ωροσκόπια; Είναι ποτέ δυνατόν, κάθε τραπουλόχαρτο να παίρνει αυθαίρετα νόημα και να ορίζει την ζωή μας;

**Πρόσφατο γεγονός πολύ δυσάρεστο που κατέστρεψε την ζωή δύο γυναικών με την υπόθεση της επίθεσης με βιτριόλι.. Η δράστης είχε εμφανώς επηρεαστεί από την χαρτομαντεία των Ταρώ και οι οδηγίες που έπαιρνε μέσα από αυτά μπέρδευαν και ενίσχυαν το μίσος για την άλλη κοπέλα.

 Η βαθύτερη αιτία των προλήψεων είναι η έλλειψη πίστης και εμπιστοσύνης στον αληθινό Θεό. Κι εδώ συμβαίνει το παράδοξο: Ο άνθρωπος την πίστη στο Θεό τη θεωρεί «οπισθοδρόμηση». Την εμπιστοσύνη στην πάνσοφη πρόνοια Του την περιφρονεί. Και από την άλλη πλευρά υποδουλώνεται σε πράγματα άλογα και γελοία, σε πέταλα και κρεμμύδια, σε κατακάθια του καφέ και σε τραπουλόχαρτα! Έτσι εκπληρώνεται ο θεόγραφος λόγος: «Φάσκοντες είναι σοφοί εμωράνθησαν» και «εσκοτίσθτι τι ασύνετος, αυτών καρδία» και «παρέδωκεν ο θεός αυτούς εις αδόκιμου νουν» (Ρωμ. Α, 20, 21, 28) και «εκεί εφοβήβησαν φόβον, ου ουκ ην φόβος» (Ψαλμ. ΝΒ, 6).

Πηγή:Του πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου (Χημικού).

** Ενορία Μεγάρχης.