Ψυχοσάββατο.
Μέρα ξεχασμένη για τους πολλούς του κόσμου.
Τα Ψυχοσάββατα είναι μνημόσυνο που κάνει η εκκλησία, ώστε όλοι να έχουν την δυνατότητα να συγχωρεθούν και να κριθούν κατά την Δευτέρα Παρουσία. Προσφέρουμε λοιπόν κόλλυβα. Τα πηγαίνουμε στην εκκλησία για να διαβασθούν, είτε στον Εσπερινό της Παρασκευής, είτε στη Θεία Λειτουργία του Σαββάτου.
Τα κόλλυβα (σιτάρι) συμβολίζουν τις αμαρτίες του αποθανόντος κι εμείς όταν τα τρώμε λέμε: " Ο Θεός να τον συγχωρέσει ".
Ας προσέχουμε.....Δεν προσθέτουμε κουλούρια - ψωμιά - γλυκά και πολλά άλλα που δυστυχώς τα κουβαλάμε ως παράδοση απο τους παλαιοτέρους. Τα έξοδα που θα θέλαμε να κάνουμε για τους κεκοιμημένους αδελφούς μας να είναι σε ελεημοσύνη και όχι σε επίδειξη πολλών ανούσιων αγαθών τα οποία δεν προσφέρουν τίποτα στην ψυχή του κεκοιμημένου. Ας κάνουμε ελεημοσύνη δίνοντας κάπου που υπάρχει ανάγκη, σε μία οικογένεια που γνωρίζουμε, σε γηροκομείο, στο σχολείο της περιοχής μας, σε ιδρύματα και συλλόγους που βοηθούν συνανθρώπους μας, στο Φιλόπτωχο ταμείο της Μητροπόλεως ή της Ενορίας μας,κάπου που θα πούμε : "" Αυτό είς μνήμην του κεκοιμημένου αδελφού "".
Επίσης μια λανθασμένη συνήθεια (ιδιαίτερως σε χωριά ) είναι οτι μαζί με τα κόλλυβα αφού κουβαλάμε τα πανέρια (ψάθινα καλάθια) με όλα αυτά τα αγαθά τα τοποθετούμε έμπροσθεν του εκκλησιαστικού τέμπλου, εκεί που θέση έχουν μόνο τα κόλλυβα, θεωρώντας ότι και αυτά διαβάζονται. Μάλιστα ακούγεται κατά την ώρα του μοιράσματος....."" Πρέπει να το πάρεις είναι διαβασμένο"". ΜΕΓΑ ΛΑΘΟΣ. Μετατρέπουμε τον Οίκο του Θεού σε χώρο όπου δεν υπάρχει τάξη και ευλάβεια προς την ευπρέπεια του Οίκου Του και ευτελίζουμε τον σκοπό για τον οποίο προσήλθαμε στην εκκλησία.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει και η καινούρια συνήθεια να συγκεντρώνονται χρήματα ώστε να προσάγεται ένας δίσκος με κόλλυβα για όλους τους συμμετέχοντες στα Ψυχοσάββατα, κάτι που θα μας οδηγήσει σε λίγα χρόνια να μην γνωρίζουμε καθόλου κάτι παραδοσιακό και ελληνικό όπως είναι η παρασκευή των κολλύβων ,επίσης χάνεται και ο κόπος του καθένα μας, ο οποίος ειναι και παρήγορος, για τους κεκοιμημένους αδελφούς μας. Δεν αξίζει η ψυχή του ανθρώπου που έφυγε απο την ζωή να κοπιάσουμε έστω κάνοντας ένα πιάτο κόλλυβα ή να παμε να δώσουμε μία φιλανθρωπία γι' αυτή την ψυχή;
Παραθέτουμε πιο κάτω ένα πολύ ωραίο κείμενο του Πατρός θεμιστοκλή Μουρτζανού, ο οποίος διατυπώνει με πολύ ωραίο τρόπο την ουσία αυτης της ημέρας του Ψυχοσάββατου.
Ο θάνατος είναι άλλωστε για τη νοοτροπία της εποχής μας το τέρμα. Οι κεκοιμημένοι μάς πονούν, αλλά πρέπει να ζήσουμε. Να προχωρήσουμε. Και το μνημόσυνο είναι μόνο ατομική υπόθεση. Όταν συμπληρώνονται οι μέρες, οι σαράντα, ο χρόνος, θυμόμαστε. Πάμε στο ναό.
Έρχονται και όσοι μας αγαπούν και όσοι αγαπούσαν τον κεκοιμημένο. Και φτάνει. Γιατί άραγε όλοι μαζί, να έχουμε δύο ημέρες το χρόνο στις οποίες να θυμόμαστε πάντας τους κεκοιμημένους. Έτσι δεόμεθα υπέρ μακαρίας μνήμης και αιωνίου αναπαύσεως πάντων των απ’ αιώνος κεκοιμημένων ορθοδόξων χριστιανών, βασιλέων, πατριαρχών, αρχιερέων, ιερέων, ιερομονάχων, μοναχών, γονέων, προγονέων, πάππων, προπάππων, διδασκάλων, αναδόχων ημών εν τη πίστει…
Κι όμως. Στο ψυχοχάρτι του Σαββάτου των Απόκρεω, πριν την Κυριακή της ανάμνησης ότι θα έρθει η τελευταία Κρίση, όπως και το Σάββατο πριν την Πεντηκοστή, πριν την Κυριακή του ξεκινήματος της παρουσίας της Εκκλησίας στον κόσμο, αποτυπώνεται όχι μόνο η μνήμη, αλλά και η ελπίδα. Μνήμη ότι οι αγαπημένοι μας ουκ απέθανον αλλά κοιμώνται. Μνήμη ότι η αγάπη δεν νικήθηκε από το θάνατο. Ότι μπορεί ένα κομμάτι μας να έφυγε μαζί του, να τάφηκε στο χώμα, κι όχι μόνο από όσους γνωρίσαμε, αλλά και από όλους όσους έζησαν πολύ πριν από εμάς, απ’ αιώνος, όμως τίποτε δεν τελείωσε. Επειδή Χριστός Ανέστη ο θάνατος εσκυλεύθη. Επειδή Χριστός Ανέστη θα βρεθούμε ξανά με όλους όσους προηγήθηκαν. Κοντά στον Θεό των πνευμάτων και πάσης σαρκός. Εν τόπω φωτεινώ και χλοερώ και αναψύξεως. Και δεν θα είναι η συνάντησή μας μόνο εν πνεύματι. Δικό μας και δικό τους. Θα έρθει η ώρα που το σώμα τους και το δικό μας θα βγούνε από τις κρύπτες του θανάτου. Και θα ενωθεί η συμφυΐα, σε έναν τρόπο αιώνιο και χωρίς μετατροπή.
Όπου ο έσχατος εχθρός θα καταργηθεί. Και θα είναι η ύπαρξη συνάντηση με το Φως και την γλυκύτητα της ωραιότητος του προσώπου του Χριστού και των Αγίων Του. Η Εκκλησία που δεν θα είναι μόνο μια πρόσκληση ένταξης στο σώμα του Χριστού, αλλά το ίδιο το Σώμα από το οποίο δεν θα χρειαστεί να περιμένουμε.
Προγευόμαστε αυτή την χαρά να είμαστε μέλη του Σώματος κάθε φορά που τελούμε την Θεία Λειτουργία. Αυτήν στην οποία πιστεύουμε και ζούμε το διαρκές παρόν της Βασιλείας του Θεού. Της συνάντησης ζώντων και κεκοιμημένων, αγίων και αμαρτωλών, μελίσματος και μη διαίρεσης, βρώσεως και μη δαπανήσεως εν τω Χριστώ. Μόνο που τα δύο αυτά Σάββατα νιώθουμε τους κεκοιμημένους πιο κοντά μας. Γιατί δεν είμαστε μόνο εμείς που έχουμε να θυμόμαστε. Αλλά όλο το σώμα του Χριστού. Και η μνημόνευση των ονομάτων, μακρόσυρτη υπό τον ήχο του «Κύριε ελέησον», μάς υπενθυμίζει ότι η αγάπη δεν είναι μόνο για τους οικείους και συγγενείς, αλλά για όλους που εν Χριστώ γίνονται οι κατεξοχήν οικείοι μας. Οι αδελφοί μας.
Ας βρεθούμε το απόγευμα της Παρασκευής και το πρωί του Σαββάτου στο ναό της γειτονιάς μας. Μεγαλύτεροι και μικρότεροι. Πρέπει να ζήσουμε, αυτό είναι δεδομένο. Έτσι κι αλλιώς ο θάνατος για μας δεν είναι τέρμα, αλλά μια στάση και ένα πέρασμα, ένα Πάσχα. Τη στάση την περνάμε μόνοι μας, ακόμη κι αν έχουμε την ώρα του θανάτου κοντά μας αυτούς που μας αγαπούνε. Ο θάνατος είναι η προσωπική μας έξοδος, στην οποία κανείς δεν μπορεί να βοηθήσει, να καταλάβει, να συντροφεύσει. Μία ροπή όμως είναι η στάση. Και μπαίνουμε στο πέρασμα της ανάστασης. Συντροφευμένοι από όσους έχουν προηγηθεί και πρωτίστως όσους αγάπησαν το Θεό και τον άνθρωπο. Κι αυτοί θα μας οδηγήσουν στο να αναγνωρίσουμε Εκείνον που θανάτω τον θάνατον επάτησε.
Ας Τον παρακαλέσουμε λοιπόν. Και των κεκοιμημένων μνημόνευσον Σωτήρ μου, εν δόξη όταν έλθης. Των δικών μας και όλων των ανθρώπων. Να συναντιόμαστε στην αγάπη Σου!
Ψυχοσάββατο: να μην ξεχάσω…να δώσω τα ονόματα των νεκρών μου στην Εκκλησία, για να μνημονευτούν.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός.